Identiteit afnemer niet vereist voor toepassing verleggingsregeling afval

Uitspraak op het hoger beroep van

hierna: belanghebbende,

tegen de uitspraak van de rechtbank Zeeland-West-Brabant (hierna: de rechtbank) van 26 april 2019, nummer BRE 17/6074, in het geding tussen belanghebbende en

de inspecteur van de Belastingdienst,

hierna: de inspecteur,

en

de Staat (de minister van Justitie en Veiligheid),

hierna: de minister.

1.1.De inspecteur heeft een naheffingsaanslag omzetbelasting over de periode 1 april 2010 tot en met 30 juni 2010 opgelegd. Tevens is bij beschikking heffingsrente in rekening gebracht en bij beschikking een boete opgelegd.

1.2.Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt.

1.3.Bij beschikking van 10 oktober 2014 heeft de inspecteur de naheffingsaanslag ambtshalve verminderd naar € 92.257, omdat deze onjuist was berekend. De beschikking heffingsrente is dienovereenkomstig verminderd naar € 1.336. De inspecteur heeft bij uitspraken op bezwaar van 11 augustus 2017 de (verminderde) naheffingsaanslag en de (verminderde) beschikking heffingsrente gehandhaafd en de boete verminderd naar nihil wegens overschrijding van de redelijke termijn.

1.4.

1.5.Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het hof. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.6.De zitting heeft plaatsgevonden op 30 januari 2020 in ’s-Hertogenbosch. Daar zijn verschenen [gemachtigde] , als gemachtigde van belanghebbende, alsmede, namens de inspecteur, [inspecteur 1] , [inspecteur 2] en [inspecteur 3] .

1.7.Partijen hebben tijdens de zitting een pleitnota voorgelezen en exemplaren daarvan overgelegd aan het hof en aan de andere partij.

1.8.Het hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.

1.9.Van de zitting is een proces-verbaal opgemaakt, dat gelijktijdig met de uitspraak aan partijen wordt verzonden.

2.1.Belanghebbende exploiteert een bedrijf dat zich bezig houdt met het inkopen, sorteren, verwerken en verkopen van ferro- en non-ferro metalen en het inkopen van papier en karton. De inkopen geschieden van bedrijven en particulieren.

2.2.In het begin van april 2010, heeft zich op het adres [adres 1] te [vestigingsplaats] , een groep van vier mannen gemeld, die geïnteresseerd zijn in het kopen van non-ferro metalen. De heer [A] , hoofd in- en verkoop van belanghebbende, heeft het eerste contact met hen gelegd. Tijdens het eerste contact heeft een persoon zich voorgesteld als zijnde [B] en een ander persoon stelde zich voor als [C] .

2.3.[B] en belanghebbende zijn overeengekomen dat op 16 april 2010 de eerste levering plaatsvindt en dat de afgesproken prijs per ton contant betaald diende te worden. Na de prijsafspraak heeft [C] [A] papieren overhandigd met het briefhoofd van [D] met daarop vermeld de gegevens van [B] . [B] is woonachtig in Duitsland.

2.4.[A] heeft alvorens de eerste levering heeft plaatsgevonden (16 april 2010), het nummer dat vermeld staat op het aangeleverde papier van [D] geverifieerd ( [nummer] ). Het bleek dat het geen geldig BTW-identificatienummer betrof, maar een Duits omzetbelastingnummer. De heer [A] heeft op 21 april 2010 en in juli 2010 per e‑mail de heer [C] verzocht om het juiste BTW-identificatienummer toe te sturen.

2.5.

2.6.Het is onbekend waar naartoe de goederen zijn vervoerd. Vaststaat, dat de goederen zijn afgenomen door een ondernemer.

2.7.Belanghebbende heeft in de aangiften omzetbelasting over april, mei en juni 2010 de leveringen aangegeven als een intra-unielevering en zij heeft dienovereenkomstig een opgave ICP gedaan.

2.8.Naar aanleiding van de constatering door de inspecteur dat het door belanghebbende opgegeven BTW-identificatienummer van [B] niet correct was, heeft de inspecteur een boekenonderzoek bij belanghebbende ingesteld. Naar aanleiding hiervan is de naheffingsaanslag opgelegd.

2.9.De naheffingsaanslag is opgelegd naar een bedrag van € 109.786. Tevens is bij beschikking € 1.590 heffingsrente in rekening gebracht en bij beschikking een boete van € 4.537 opgelegd. Voor het overige wordt verwezen naar 1.3.

3.1.Het geschil betreft het antwoord op de volgende vraag:

3.2.Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de naheffingsaanslag. De inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank.

Ten aanzien van het geschil

Mag belanghebbende afwijken van de aangifte?

4.1.De inspecteur heeft gesteld, dat belanghebbende zich niet meer mag beroepen op de zogenoemde verleggingsregeling1, omdat belanghebbende bij het doen van de aangiften is uitgegaan van de toepassing van het tarief van nihil voor intra-unieleveringen.2

4.2.Het hof verwerpt deze stelling. Het staat een partij, dus ook belanghebbende, vrij in bezwaar en beroep een ander juridisch standpunt in te nemen dan eerder (in de aangifte) is ingenomen, mits de andere partij daarbij niet wordt overvallen en dus de goede procesorde in acht wordt genomen.3. De inspecteur heeft in dit geval de mogelijkheid gehad om zich te beraden over deze stelling en daarover een standpunt in te nemen. Van schending van de goede procesorde is dan ook geen sprake.

4.3.Belanghebbende heeft tijdens het onderzoek ter zitting uitdrukkelijk en onvoorwaardelijk verklaard dat niet wordt voldaan aan de voorwaarden voor de toepassing van het tarief van nihil. Aangezien niet is gebleken dat partijen daarbij zijn uitgegaan van een onjuist juridisch standpunt zal het hof partijen daarin volgen.

4.4.De stelling van de inspecteur, dat de verleggingsregeling alleen kan worden toegepast als de leverancier beschikt over een juist (Nederlands) BTW-identificatienummer van de afnemer wordt door het hof verworpen. Het hof zal in het midden laten of de verleggingsregeling alleen zou kunnen worden toegepast als wordt geleverd aan een in Nederland gevestigde ondernemer en niet als wordt geleverd aan een in het buitenland gevestigde ondernemer, zoals de inspecteur stelt. In de wettekst noch in de BTW-richtlijn 2006 is de eis opgenomen dat de verleggingsregeling alleen kan worden toegepast als de leverancier beschikt over een juist (Nederlands) BTW-identificatienummer van de afnemer. Voorts kan het beschikken over juist (Nederlands) BTW-identificatienummer van de afnemer evenmin als een materiële voorwaarde gelden voor de toepassing van de verleggingsregeling.4 De door de inspecteur gestelde eis, dat de verleggingsregeling alleen kan worden toegepast als de leverancier beschikt over een juist door de Nederlandse Belastingdienst aan de buitenlandse afnemer verstrekt Nederlands BTW-identificatienummer, zou bovendien ertoe leiden dat de leverancier pas zou mogen overgaan tot levering van goederen met toepassing van de verleggingsregeling als de potentiële buitenlandse afnemer van de Nederlandse Belastingdienst een Nederlands BTW-identificatienummer heeft verkregen. Uit algemene ervaringsregels in het maatschappelijke verkeer is af te leiden dat deze verstrekking zo lang kan duren, dat er sprake is van een belemmering van het vrij handelsverkeer binnen Europese Unie als ondernemers daarop moeten wachten.

4.5.De inspecteur heeft gesteld dat [B] niet de werkelijke afnemer was, maar een stroman. Daardoor is niet te achterhalen of de afnemer omzetbelasting over de leveringen heeft aangegeven en voldaan.

4.6.De rechtbank heeft het volgende overwogen:

4.7.Het hof stelt voorop, dat de in geschil zijnde vraag moet worden beoordeeld naar de informatie die belanghebbende ten tijde van de leveringen ter beschikking stond. De inspecteur heeft na de leveringen informatie gekregen, onder meer door internationale gegevensuitwisseling, die belanghebbende ten tijde van de levering niet had en redelijkerwijs ook niet kon hebben. Daarom kan op basis van deze achteraf verkregen informatie niet zonder meer worden geconcludeerd dat belanghebbende achteraf alsnog omzetbelasting wordt verschuldigd, die eigenlijk is verschuldigd door de afnemer. Zo is dus in beginsel irrelevant dat achteraf is gebleken dat [B] in Duitsland (voor intra-unie verwervingen) noch in Nederland (voor de verleggingsregeling) omzetbelasting heeft aangegeven of voldaan.

4.8.De enkele omstandigheid dat, als [B] niet de werkelijke afnemer zou zijn, niet is te achterhalen of de afnemer omzetbelasting over de leveringen heeft aangegeven en voldaan is onvoldoende om belanghebbende achteraf te confronteren met een naheffing van omzetbelasting. Het Unierechtelijke rechtszekerheidsbeginsel brengt met zich dat een leverancier zijn fiscale verplichtingen moet kunnen kennen alvorens een transactie aan te gaan.5 Dat de – onbekende – afnemer nadien na de transactie niet heeft voldaan aan de op hem rustende verplichting omzetbelasting over de leveringen aan te geven en te voldoen kan niet zonder meer voor rekening en risico van belanghebbende worden gebracht door bij belanghebbende omzetbelasting na te heffen die eigenlijk geheven zou moeten worden bij de afnemende ondernemer.6

4.9.Anders dan de rechtbank is het hof dan ook van oordeel dat voor de toepassing van de verleggingsregeling niet vereist is dat de identiteit van de afnemer bekend is. Vaststaat, dat de afnemer een ondernemer is. De inspecteur heeft namelijk gesteld, dat de – wellicht onbekende – afnemer ondernemer is, gelet op de hoeveelheden die zijn geleverd.7 Vaststaat dus ook dat geleverd is aan een ondernemer, die door de verleggingsregeling – in plaats van belanghebbende – over de levering omzetbelasting is verschuldigd, aangezien ook overigens aan de materiële voorwaarden voor de toepassing van de verleggingsregeling is voldaan.8 In dit verband wijst het hof op het arrest van de Hoge Raad van 15 april 2011 inzake de toepassing van het nihiltarief bij intra-unieleveringen bij (achteraf) onbekende afnemers.9 Het Unierechtelijke rechtszekerheids-, evenredigheids-, vertrouwens- en fiscale neutraliteitsbeginsel staan eraan in de weg dat een belanghebbende achteraf wordt geconfronteerd met een naheffing van omzetbelasting als hij ten tijde van de transactie mocht aannemen te leveren aan een ondernemer, die door de toepassing van de verleggingsregeling, in plaats van belanghebbende, omzetbelasting werd verschuldigd.

4.10.Dit is anders als een belanghebbende (de leverancier) bij de levering de identiteit van de echte verkrijger heeft verborgen om deze in de gelegenheid te stellen de omzetbelasting te ontduiken en aldus opzettelijk aan belastingfraude heeft deelgenomen.10

4.11.De inspecteur heeft dienaangaande gesteld, dat belanghebbende niet de oplettendheid heeft betracht die van haar mag worden verwacht en dat belanghebbende niet zorgvuldig heeft gehandeld. De inspecteur heeft daarbij op het volgende gewezen:

a. belanghebbende wist al voor de eerste levering dat het opgegeven BTW-identificatienummer onjuist was,

b. belanghebbende heeft nooit de identiteit van [B] en [C] vastgesteld,

c. alles is contant afgerekend,

d. de afnemer heeft de goederen afgehaald,

e. inzake het vervoer is geen documentatie opgemaakt,

f. de afnemer was geen vaste afnemer van belanghebbende.

4.12.Ad a. Zoals overwogen onder 4.4 is voor de toepassing van de verleggingsregeling niet vereist dat de leverancier beschikt over een juist (Nederlands) BTW-identificatienummer van de afnemer. Belanghebbende kan dan ook niet worden verweten daarover niet te hebben beschikt.

4.13.Ad b. Net zomin als dat het beschikken over een juist BTW-identificatienummer van de afnemer als eis voor de toepassing van de verleggingsregeling kan worden gesteld, kan de eis worden gesteld dat de identiteit van de afnemer is vastgesteld aan de hand van een identiteitsbewijs.

4.14.Ad c. Bij afhaaltransacties wil de leverancier bij het overdragen van de beschikkingsmacht van die goederen niet later worden betaald dan bij deze overdracht. Als de inspecteur heeft bedoeld dat belanghebbende geen genoegen had mogen nemen met contante betalingen, maar alleen bancaire betalingen had mogen accepteren, dan verwerpt het hof deze opvatting aangezien er simpelweg geen wettelijke basis voor is. Geen wet staat er immers aan in de weg dat contant wordt betaald. Hooguit is daar in bepaalde gevallen een meldingsplicht aan gekoppeld.

4.15.Ad d en e. De omstandigheid dat de goederen door de afnemer zijn afgehaald (en niet door de leverancier zijn vervoerd voor de afnemer) kan geen indicatie zijn voor fraude. De afnemer heeft de vrije keuze de goederen op te (laten) halen of door de leverancier te laten vervoeren. Aan afhaaltransacties is inherent, dat het bewijs dat de leverancier aan de Belastingdienst kan overleggen met betrekking tot het vervoer, hoofdzakelijk afhangt van de gegevens die hij daartoe van de afnemer ontvangt.11 In dit geval heeft belanghebbende van de afnemer geen vervoersbescheiden ontvangen. Dat past ook bij het feit, dat de afnemer de goederen heeft laten ophalen en vervoeren dan wel zelf heeft opgehaald en vervoerd en niet door derden heeft laten vervoeren.

4.16.Ad f. Evenmin is relevant dat [B] geen vaste afnemer was van belanghebbende. Ondernemers krijgen nieuwe afnemers en als zij alleen zouden mogen leveren aan afnemers die zij al kennen dan zou het handelsverkeer binnen de Europese Unie krakend en piepend tot stilstand komen.

4.17.Gelet op het vorenstaande is het hof van oordeel, dat belanghebbende weliswaar onzorgvuldig is geweest doordat zij (al bij de eerste levering) wist dat het opgegeven BTW-identificatienummer onjuist was, zij ook na de onder 2.4 vermelde e-mail van 21 april 2010 geen juist BTW-identificatienummer heeft gekregen en desondanks toch grote hoeveelheden non-ferro metalen is blijven leveren, maar het hof acht de inspecteur niet geslaagd in de op hem rustende last te bewijzen dat belanghebbende de identiteit van de echte verkrijger heeft verborgen om deze in de gelegenheid te stellen de omzetbelasting te ontduiken en aldus (voorwaardelijk) opzettelijk aan belastingfraude heeft deelgenomen. Het bewijs voor deze (voorwaardelijke) opzet schiet te kort.12 Dit moge gelet op het nu tussen wal en schip vallende bedrag aan omzetbelasting een onbevredigende conclusie zijn. Gelet op de geldende wet- en regelgeving is het echter niet aan de rechter om hier verandering in aan te brengen, maar aan de Unierechtelijke regelgever.

4.18.Het vorenstaande leidt tot de conclusie dat belanghebbende bij de toepassing van de verleggingsregeling onzorgvuldigheid kan worden verweten, maar geen opzet op het faciliteren van belastingfraude. De verleggingsregeling is door belanghebbende terecht toegepast en de naheffingsaanslag moet worden vernietigd.

4.19.De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is.

4.20.De inspecteur dient aan belanghebbende het bij de rechtbank en het hof betaalde griffierecht van € 333 respectievelijk € 519, in totaal € 852, te vergoeden, omdat de uitspraak van de rechtbank wordt vernietigd en het beroep gegrond had moeten worden verklaard.

4.21.Het hof veroordeelt de inspecteur tot vergoeding van de kosten die belanghebbende redelijkerwijs heeft moeten maken in verband met de behandeling van het beroep bij de rechtbank en het hoger beroep bij het hof, omdat het door belanghebbende ingestelde hoger beroep gegrond is en het beroep bij de rechtbank gegrond is.

4.22.

4.23.Gesteld noch gebleken is dat belanghebbende overige voor vergoeding in aanmerking komende kosten als bedoeld in artikel 1 Besluit proceskosten bestuursrecht heeft gemaakt.

Het hof:

De uitspraak is gedaan door P. Fortuin, voorzitter, M.J.C. Pieterse en J.H. Bogert, in tegenwoordigheid van M.J.G. Letschert, als griffier. Wegens verhindering van de griffier is de uitspraak alleen ondertekend door de voorzitter.

De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 23 april 2020 en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.

Het aanwenden van een rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kunnen beide partijen binnen zes weken na de verzenddatum beroep in cassatie instellen bij de Hoge Raad der Nederlanden via het webportaal van de Hoge Raad www.hogeraad.nl.

Bepaalde personen die niet worden vertegenwoordigd door een gemachtigde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, mogen per post beroep in cassatie stellen. Dit zijn natuurlijke personen en verenigingen waarvan de statuten niet zijn opgenomen in een notariële akte. Als zij geen gebruik willen maken van digitaal procederen kunnen deze personen het beroepschrift in cassatie sturen aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), postbus 20303, 2500 EH Den Haag. Alle andere personen en gemachtigden die beroepsmatig rechtsbijstand verlenen, zijn in beginsel verplicht digitaal te procederen (zie www.hogeraad.nl).

Bij het instellen van beroep in cassatie moet het volgende in acht worden genomen: